Polska jest państwem w dużym stopniu narażonym na występowanie powodzi. Stanowią one poważne zagrożenie, o czym przypominają wydarzenia z września 2024 r. Sytuacja była na tyle niebezpieczna, że również w woj. podkarpackim przygotowywano się na wystąpienie powodzi. W przeszłości na obszarze dzisiejszego woj. podkarpackiego, mieszkańcy wielokrotnie doświadczali jej niszczycielskich skutków. W 1934 r. miała miejsce dużych rozmiarów powódź, która swoim zasięgiem obejmowała głównie obszar obecnego woj. małopolskiego i woj. podkarpackiego. Z brzegów wystąpił m.in. San i Wisłok. Szacowano, że w ówczesnej Polsce, powódź spowodowała straty szacowane na 60 mln. zł. Powodzie dużych rozmiarów na terenie obecnego woj. podkarpackiego wystąpiły również w 1980 oraz 1987 r.
W trakcie tzw. powodzi tysiąclecia, która miała miejsce w 1997 r. zalane zostały gminy znajdujące się w pobliżu Wisły, na północy obecnego woj. podkarpackiego. W gminie Borowa zalanych zostało 637 gospodarstw domowych. Największe wyzwanie stanowiły wydarzenia z maja i czerwca 2010 r. kiedy to w Polsce kolejny raz doszło do niszczycielskiego w skutkach kataklizmu. Poszkodowanych zostało 42 tys. osób, a zalaniu lub podtopieniu uległo przeszło 12 tys. budynków. Z powodu osuwisk 569 budynków zostało uszkodzonych. W całej Polsce z powodu powodzi śmierć poniosły 22 osoby, w tym co najmniej 3 w woj. podkarpackim.
W ostatnich latach na obszarze woj. podkarpackiego dochodziło do występowania tzw. powodzi błyskawicznych, które spowodowane były intensywnymi opadami deszczu, do których dochodziło z powodu oberwań chmur. Kluczowy był 2020 r. kiedy w czerwcu wiele gmin doświadczało tego zagrożenia. W niektórych miejscach w ciągu kilku godzin spadło ponad 100 litrów wody na metr kwadratowy. Podtopionych zostało przeszło 2700 budynków mieszkalnych i 1600 budynków gospodarczych. Poszkodowanych zostało 5300 osób. Gwałtowne opady deszczu spowodowały liczne straty w infrastrukturze, które szacowano na 37 430 000 zł. W pomoc zaangażowani byli przedstawiciele służb, również z innych województw. Zalane tereny odwiedził ówczesny Prezes Rady Ministrów, Mateusz Morawiecki. Podtopienia dotknęły również samego Rzeszowa, szczególnie jego południowej części. Wyjątkowo dramatyczna była sytuacja w miejscowości Trzcinica, gdzie zalanych zostało 200 budynków mieszkalnych. W miejscowości pojawili się przedstawiciele władzy rządowej i samorządowej oraz Prezydent RP Andrzej Duda.
Na podstawie powyższych przykładów można zauważyć, że również woj. podkarpackie jest narażone na powstanie powodzi. Ostatnie lata ukazały, że na jego obszarze, szczególnie niebezpieczne jest zjawisko tzw. powodzi błyskawicznych, które mogą pojawić się w wielu miejscach, również tam gdzie nie ma dużych rzek. Charakterystyczny dla tego rodzaju powodzi jest masywny opad deszczu, który nie może zostać wchłonięty przez grunt. Potęgowanie negatywnych skutków tego zjawiska może wynikać z ograniczonych możliwości retencjonowania wody. Również intensywna zabudowa sprzyja powstawaniu negatywnych skutków masowych opadów. Obecnie trudno jest precyzyjnie określić gdzie do powodzi błyskawicznej dojdzie, co utrudnia przygotowanie się państwa jak i mieszkańców na wystąpienie tego zjawiska. Sytuację może poprawiać rozbudowywanie systemów wczesnego ostrzegania oraz zwiększanie możliwości służb.
oprac. Karol Piękoś
Literatura:
Bilans tragicznej powodzi w województwie podkarpackim. Cały czas można włączać się w pomoc, https://www.zpp.pl/artykul/1852-bilans-tragicznej-powodzi-w-wojewodztwie-podkarpackim-caly-czas-mozna-wlaczac-sie-w-pomoc (12.11.2024).
Brzeźniak E., Lach J., Nieregularność miar odpływu w dorzeczu Wisłoka w drugiej połowie XX wieku, ,,Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich” 2002, z. 48.
Historia, https://www.gov.pl/web/kmpsp-przemysl/historia (12.11.2024).
Kacak P., Powódź 2010, https://gazeta.policja.pl/997/archiwum-1/2010/numer-64-072010/55432,Powodz-2010.html (12.11.2024).
Mieszkańcy gminy Borowa ruszyli z pomocą powodzianom z miejscowości Trzcinica koło Jasła, https://www.borowa.pl/dla-mieszkancow/informacje/587-mieszkancy-gminy-borowa-ruszyli-z-pomoca-powodzianom-z-miejscowosci-trzcinica-kolo-jasla (12.11.2024).
Pipała A., Premier po sztabie kryzysowym w Rzeszowie: mamy łącznie ok. 400 ewakuacji, https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C670526%2Cw-rzeszowie-sztab-kryzysowy-z-udzialem-premiera-morawieckiego.html (12.11.2024).
Podkarpacie w odmętach powodzi, ,,Głos Poranny”, R.6, nr 196 (18 lipca 1934).
Policyjne podsumowanie powodzi, https://podkarpacka.policja.gov.pl/rze/aktualnosci/66690,Policyjne-podsumowanie-powodzi.html (12.11.2024).
Radzimowski M., Zidentyfikowano zwłoki trzeciej ofiary powodzi na Podkarpaciu znalezione w Tarnobrzegu, https://nowiny24.pl/zidentyfikowano-zwloki-trzeciej-ofiary-powodzi-na-podkarpaciu-znalezione-w-tarnobrzegu/ar/6084451 (12.11.2024).
Rocznica powodzi powiatu rzeszowskiego, https://powiat.rzeszowski.pl/blog/2021/07/16/rocznica-powodzi-powiatu-rzeszowskiego-2/ (12.11.2024).
Usuwanie skutków nawałnic w powiecie jasielskim, https://www.gov.pl/web/kppsp-jaslo/usuwanie-skutkow-nawalnic-w-powiecie-jasielskim (12.11.2024).
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach #PROO. Minister do spraw Społeczeństwa Obywatelskiego
