Odsłonięcie pomnika Armii Krajowej w Żołyni

Program uroczystości:

• 13:00 Spotkanie uczestników na żołyńskim rynku, a następnie przemarsz pod pomnik (ok. 2,5 km marszu)
• 14:00 Pogadanka historyczna na temat lądowania cichociemnych oraz zrzutów materiałowych dla Armii Krajowej przyjętych na polanie „Paszkot 2”
• Pokaz sprzętu wojskowego z epoki
• Okolicznościowe wystąpienia i odsłonięcie pomnika

Partnerzy wydarzenia: GOK Żołynia, OSP Żołynia, Koło Łowieckie „Kuropatwa” w Żołyni, Gminna Biblioteka z Żołyni.

[Za Instytut Pamięci Narodowej…]

Historia i opis pola zrzutowego Armii Krajowej „Paszkot 2” w Żołyni.
Położona pomiędzy Rakszawą i Żołynią śródleśna polana wiosną 1944 roku stała się miejscem przeprowadzenia dwóch alianckich zrzutów lotniczych dla Armii Krajowej. Wylądowało tu sześciu cichociemnych, a podziemie otrzymało znaczne zasoby jakże potrzebnej broni, amunicji i pozostałego wyposażenia wojskowego. W wyniku zaangażowania i pracy członków Grupy Rekonstrukcji Historycznej „Ordon” w miejscu lokalizacji placówki odbiorczej AK w kwietniu 2024 roku zorganizowane zostało miejsce pamięci.

Zrealizowane jako społeczna inicjatywa upamiętnienie składa się z obelisku w formie symbolicznego zasobnika zrzutowego typu „C” oraz dwóch ilustrowanych tablic. Jedna z nich profesjonalnie i wszechstronnie przybliża pełne dramatyzmu wydarzenia, jakie rozegrały się na tutejszym, zaimprowizowanym polu zrzutowym w kwietniu i maju 1944 roku. O przebiegu odbioru zrzutów informują m. in. odpowiednio dobrane relacje świadków.

Druga tablica zawiera fotografie oraz krótkie biogramy skaczących na polanę „Paszkot 2” żołnierzy AK wykonujących specjalne zadania w kraju, czyli wspomnianych cichociemnych. Co ciekawe czterech cichociemnych przez krótki czas odbywało aklimatyzację do warunków konspiracyjnych w naszym regionie, zanim udali się do wyznaczonych im zadań bojowych na terenie okupowanego kraju. Realizujące zrzut samoloty „Halifax” z polskimi załogami należącymi do 1586 Eskadry Specjalnego Przeznaczenia nadlatywały z bazy Campo Casale niedaleko Brindisi, położonej w oswobodzonej już przez aliantów części Włoch. Zrzuty na placówkę odbiorczą AK odbywały się około północy. W odbiorze zrzutów uczestniczyły wyspecjalizowane, lokalne oddziały podziemia wojskowego (Obwód Łańcut AK). Część żołnierzy odpowiadała za sygnalizację świetlną z lotnikami, zadaniem innych było zebranie i transport otrzymanych pojemników i przejęcie skoczków, a pozostali ubezpieczali placówkę odbiorczą. Obecnie polanę częściowo porasta las, jednakże w kwietniu i maju 1944 roku miejsce to było otwarte i idealnie nadawało się do bezpiecznego przejęcia skaczących cichociemnych oraz odebrania zrzucanych na spadochronach, nieco rozproszonych w terenie zasobników i paczek z materiałami wojskowymi

Ustalenie prawdopodobnego miejsca odbioru zrzutów – położenie polany „Paszkot 2” jest rezultatem pracy badawczej dr. Andrzeja Borcza – nagrodzonego przez IPN nagrodą honorową „Świadek Historii” oraz Waldemara Natońskiego – sekretarza Gminy Żołynia, pasjonata geografii i historii lokalnej.  Stanowiło ono pierwszy sukces w realizacji ogólnopolskiego, społecznego projektu badawczo-edukacyjnego pt. „Na tropie zrzutowisk AK”.